C-kronieken (2)

In het derde leerjaar lazen we tijdens de les Moedertaal wel eens een gedicht. Dat leerden we dan uit het hoofd om het de volgende dag voor de klas beeldend voor te dragen. Zo herinner ik me nog de eerste verzen van Boerke Naas:

“Wie heeft er ooit het lied gehoord,
het lied van Boerke Naas
’t en had, ’t is waar, geen leeuwenhert
maar toch, ’t en was geen dwaas.”

Dit dichtwerk van Guido Gezelle verhaalt over een slimme boer, een domme rover en zeven kogels. Mijn voordracht oefende ik in de tuin, twee broers als gastacteurs. De ene was de rover, een ander Boerke Naas. De verteller was ik. Plaats van handeling was het platgetreden pad langs de waslijn, waar bij mooi weer witte lakens wapperden. Rekwisieten: een ingebeelde wijde jas, een ingebeelde wijde broek, duim en wijsvinger als pistool.
Ook al betrof het een lang gedicht, we repeteerden met volharding. De volgende dag, na de Zeer Goed-stempels voor Uitspraak en Uitbeelding, droomde ik me een carrière als acteur. In zekere zin ben ik dat ook geworden, zoals wij allemaal.
Een zomervakantie verder, in het vierde, schotelde meester Walter ons een nieuwe opgave voor:

De Tuinman en De Dood

Een Perzisch Edelman:

Van morgen ijlt mijn tuinman, wit van schrik
Mijn woning in: ‘Heer, Heer, één ogenblik!

Ginds, in de rooshof, snoeide ik loot na loot,
Toen keek ik achter mij. Daar stond de Dood.

Ik schrok, en haastte mij langs de andere kant,
Maar zag nog juist de dreiging van zijn hand.

Meester, uw paard, en laat mij spoorslags gaan,
Voor de avond nog bereik ik Ispahaan!’ –

Van middag – lang reeds was hij heengespoed –
Heb ik in ’t cederpark de Dood ontmoet.

‘Waarom,’ zo vraag ik, want hij wacht en zwijgt,
‘Hebt gij van morgen vroeg mijn knecht gedreigd?’

Glimlachend antwoordt hij: ‘Geen dreiging was ’t,
Waarvoor uw tuinman vlood. Ik was verrast,

Toen ‘k ’s morgens hier nog stil aan ’t werk zag staan,
Die ‘k ’s avonds halen moest in Ispahaan.’

(Uit: Verzameld Werk van P.N. van Eyck (1887-1954)

Was meester Walter onderwijzer, zijn ware liefdes heetten Poppenspel en Theater. In zijn eentje gaf hij leven aan edelman, tuinman en dood, een Drievuldigheid die tot dan toe alleen maar voorkwam in de Heilige Catechismus. Het gedicht betekent, declameerde hij met veel aplomb, dat je voor de dood niet kan schuilen. Hij liet donder roffelen over onze hoofden: “Als hij je zoekt, zijn je dagen on-her-roe-pe-lijk geteld! Dan komt hij je halen en daar is niks tegen te doen!”
Acht of negen waren we en we wisten voor altijd dat de dood overal was en je opzocht wanneer hij daar zin in had. Ik herinner me niet dat iemand nog vragen had. Wij accepteerden dat, zoals wij ook onze geboorte hadden geaccepteerd.

Zoals de tuinman vloden ook de jaren heen. De onzichtbare aanwezigheid van de dood lag verankerd in mijn gemoed. Op vrijdagavond filosofeerde ik daar vaak over met mijn boezemvriend Filip en schuimende Primus van Haacht.
“Het plaatst het leven in een ander perspectief, als je je ervan bewust bent dat je op een dag weer doodgaat,” zei hij. “Wat stelt dit alles dan voor?”
Daar klonken we dan op.
Dan hadden we het over een uitgedoofde liefdesvlam. Over onze wonderjaren die voor altijd voorbij waren. Over hoe seizoenen komen en gaan en hoe er dan weer nieuwe komen, fris en onwetend van wat ooit was.
Filip zei dan dingen als: “Wist jij dat thuis het stof op de kast eigenlijk schilfers zijn van je huid? Dat ben jij die daar ligt. Of wie jij was.”
Ik antwoordde dan iets onnozels: “En ons moeder ligt daar ook tussen, dan?”
Maar hij bleef serieus: “Alles gaat voorbij. Ooit leefde de holenbeer. Of de gouden pad. Maar nu niet meer. Weg, allemaal weg. Waarom doen wij dan of wij voor eeuwig zijn?”
Een vraag van die orde was het sein voor een nieuw glas.
Op de achtergrond draaide men The End van The Doors. We stelden elkaar vragen als waarom doen we alsof ons eeuwig leven is gegeven of waarom zijn we blij bij een geboorte en droef bij de dood of wie in godsnaam wil eeuwig leven.

Het is nu later.
Onze kinderverzen zijn met stof bedekt.
Mijn vriend Filip loste op als stof in de wind.
Af en toe, bij een glas, stel ik me vragen.

Egidius waer bestu bleven
Mi lanct na di gheselle mijn