Pitch

VOOR

          Jij hebt een gedachte, een overtal aan woorden, een vlotte pen, de tijd. Je schrijft en schrapt zoals je het op school hebt geleerd. Je valt en staat weer op. Je vijlt en schaaft en op een dag ben je waarlijk de god die ziet dat het goed is. Het kan de deur uit zeg je, als was het je oudste zoon. De wereld in. In gedachten zie je jezelf achteloos voorbij etalages kuieren, de zon als een aureool om je hoofd. Hoe dichter bij de boekhandel, hoe trager je pas:
          ‘Kijk,’ wijs je naar de hele wereld, ‘daar, die harde cover.’ Dagen van Stof staat erop en daaronder in grote, sierlijke letters jouw naam.

          En als het niet zo gaat, dan maar niet, zeg je tegen jezelf. Geen kat overboord. Dit doe je immers toch alleen maar voor je eigen lol? Wat moet je anders? De Col du Galibier beklimmen lukt al lang niet meer, voor een hele dag kookprogramma’s kijken voel je je nog te jong.

          En inderdaad, zo gaat het niet.
          Je ontdekt de diepgang van bekende woorden: boekenvak, boekenmarkt, boekhandelaar. Je leert dat een vis niet zomaar zwemt vanuit de zee naar de boter op je bord. Dat wat jij maakt vanuit jouw hart met jouw zweet en jouw twijfels in jouw cocon in de grote wereld een product wordt. Jij, onwetende, naïeve schepper denkt: ik ben de bron, de as, van dit werk toch de kern. Het is al ijdelheid. Het gaat niet om jou.
          Stel: jij knutselt nauwgezet en met veel geduld ambachtelijk een negentiende-eeuws zakhorloge in elkaar. Je steekt er nachten van je leven in, koopt de delicaatste instrumenten, gebruikt de zeldzaamste en dus duurste materialen, je schept een werk van kunst, nergens en nog nooit gezien. Helaas voor jou, in deze tijden denkt men digitaal.

DE PITCH

          Dus je moet de straat op, je werk moet verkocht.
          Je blinkt je schoenen, studeert je praatje in. Waar je woont, wat je doet, wie je bent, wie je kent. Iets literairs ertussendoor: ‘het zaadje waaruit dit boek kon groeien,’ een grapje: ‘heel vaak schreef ik voor de liefde, met wisselend succes’, je dropt op tijd een naam: ‘ik volgde les bij die en die, ik drink weleens een glas met die of dat talent.’ Jij geeft het beste van je zelf en hebt er alle vertrouwen in: na jou neemt je werk het van je over.

NA

          Dat het er allemaal niet toe doet, houd je jezelf voor. Er was een leven vóór, er is een leven na. Jij bent gezond, ook je kinderen, je geliefden. Je komt rond, leeft in een land van vrede, er is melk en honing in overvloed. Wat je lang vooraf al wist: velen geroepen, weinigen uitverkoren. Het is beter te proberen en te falen dan helemaal niet te proberen, die gebruik je ook. De clichékast puilt nu stilaan uit. Dat de markt groot is, de kansen legio, er nog heel wat braakland kan worden afgeschuimd.

          Alleen, dat praatje echoot in je hoofd. Die jonge vrouw van die grote uitgeverij waarop jij stiekem hoopte, ze had gelijk. Je voelt het, je wéét het, het knaagt.
          O, wat begon ze mooi: ‘Een sterke pen! Echt bij het betere dat ik onder ogen kreeg! Hoe je de lezer je verhaal inleidt, je zoog me helemaal mee. Ik voelde spanning, dreiging, wilde meer.’
Je voelde hoe je opsteeg uit je geblonken schoenen. Nog terwijl jij zweefde ging zij door, vriendelijk, beslagen in haar vak, helder in haar communicatie. Hoe ze de spanning had voelen ebben uit je vlakke verhaal, hoe het banaal werd, hoe ze zich vragen was gaan stellen. Je werd langzaam zwaarder weer en landde naast je stoel.
          Met een glimlach spietste ze twee gepunte vragen in je weke schrijvershart: ‘Waar zit de noodzaak voor de lezer jouw vertelling te willen lezen,’ vroeg ze, en: ‘Waarom zou ik erin investeren?’

          Ze deed niet uit de hoogte, was in geen geval pedant, ze was gewoon degene aan het stuur. ‘Wat jij moet doen,’ zei ze als een koning die zijn ridder opdracht geeft op zoek te trekken naar de Heilige Graal, ‘is het verhaal te vinden dat de lezer lezen wil. Zoek het, Vind het, Schrijf het. En doe dat onverbloemd. Onbeschaamd. Bevrijd van de ketenen van voorspelbaarheid en medeleven. Wanneer je daarmee klaar bent, kom je bij me terug.’

          Wellicht zag je eruit als die bokser die net een linkse directe heeft geïncasseerd en pretendeert niet geraakt te zijn. Weer op straat schudde je je hoofd, eenmaal, tweemaal, scheepsrecht, haar woorden vielen waar ze wezen moesten.
          ‘Dit schrijf ik op,’ beloofde je jezelf, ‘want dat is wat ik doe.’
          Zo is het maar net.
          Je schrijft. Dus je blijft.