Het einde van de wereld

Het is oorlog.
Drie woorden slechts, maar een vreselijke zin om uit het klavier te wringen.
Omdat hij waar is.
Ook in deze oorlog was de Waarheid het eerste slachtoffer.
Het is makkelijker duizend sprookjes te verzinnen dan één gruwelijke waarheid op te biechten.

Het is altijd wel ergens oorlog. Het is nooit anders geweest.
Ergens is dan heel ver weg, op plekken met onuitspreekbare namen waar mensen wonen die anders zijn dan wij. Ook een sprookje. Alsof een granaatscherf het ene vel minder schroeit dan het ander.
Ergens ligt nu dichter bij huis. Naar onze vakantieparadijzen is het langer vliegen. Al geraken we daar omwille van de brandstofprijzen wellicht deze zomer toch al niet.

Covid lijkt verzwonden. Ook kleine jongens die per ongeluk in diepe putten sukkelen hebben niet langer nieuwswaarde. Op radio en televisie buitelen reporters ter plaatse of in een studio, experts en militaire analisten over elkaar heen.
Om de boel wat op te vrolijken nodigt de nationale omroep af en toe een clown uit. Circus Theo, Loeiboei uit Lubbeek, orakelt vanuit de buik. ‘Vrouwen en kinderen welkom, mannen terugsturen naar de pijngrens. Kanonnen hebben vlees nodig.’
Of een Romeinse keizer uit Deurne, ervaringsdeskundige waar het duizend bommen en granaten betreft. In zijn alwetendheid steekt hij de duim omhoog of omlaag: dit slachtoffer is echt, je ziet het aan de kleur van huid en ogen. Niet elk leven is gelijk.
Tussen al die wijsheid door draait de radio vrolijke liedjes, melodietjes uit vervlogen tijd. Doe Maar, De Bom. Bruce Springsteen, War. En – allemaal samen – Give Peace a Chance.
We doen wat we kunnen.

‘Jullie hebben geen idee,’ zegt de poetsvrouw ontdaan.
Zij heeft ideeën zat. Ze komt uit Polen, dicht bij de bron. Voor een habbekrats borstelt zij in dit land stofnesten uit slaapkamers en kiepert ze etensresten in de vuilnisbak. Ik betaal haar om met mij te praten. Het is goed voor mijn talen en troost mijn eenzaamheid. Ze spreekt niet tegen en kost minder dan een psycholoog.
‘Mijn ouders in Polen zijn bang,’ zegt ze. ‘Echt bang. Jullie praten hier over de prijs van olie en gas. Jullie voelen de koude niet, de ontbering, het lijden. Jullie begrijpen niets van de verlammende angst zowel bij ons als in onze buurlanden. Ons stukje van de wereld is het speelveld waarop de grootmachten hun jarenlange vetes willen beslechten.’
Zij heeft het over oorlogslogica en de vraag welke partij wanneer welk vernietingswapen zal hanteren. Want, dat vergeten wij gemakkelijk, een oorlog vecht je niet alleen.

Goede vraag.
Wij wassen graag onze handen in onschuld, willen liefst van al geloven dat de wereld ons even graag ziet als wijzelf. Wij zien ons het liefst als die witte duif met een palmtak in de bek. In Ergens, of in pakweg Jemen, Irak, Somalië, Afghanistan, Vietnam, Cambodja, Palestina en al die andere naar het stenen tijdperk terug gebombardeerde leefwerelden, denkt men daar ietwat genuanceerder over.

‘Als straks de tanks ook hier binnenrollen,‘ vroeg een vriendin onlangs, ‘’wat ga jij dan doen?’
‘Lijden en doodgaan,’ antwoordde ik, ‘zoals iedereen.’
Ik ben nogal pragmatisch ingesteld. Leg je neer bij wat je niet kan veranderen, dat is zo een beetje mijn motto.
‘Zou je niet vluchten dan? vroeg ze.
‘Vluchten kan niet meer,’ zei ik. Heb ik uit een liedje van Het Simplisties Verbond, ook uit de tijd van toen. ‘Vluchten? Ik zou niet weten hoe, ik zou niet weten waar naartoe.’
Ik moest er zelf om lachen terwijl ik de ernst van de toestand geenszins onderschat.
‘Ik heb getwijfeld over België,’ ging ik door nu ik de smaak te pakken had. ‘Omdat iedereen daar lacht. Enfin dat zal in het Oude België zijn geweest, toen onze clowns nog geestig waren. Of ik ken niet Iedereen, dat kan ook.’

Voor het vermaak speelde ik een spelletje op Nukemap.
Ik dropte een bom op Antwerpen. Twintig kiloton, Hiroshimaformaat.
Doden: twintigduizend.
Gewonden: een kleine vijftigduizend.
Intussen op de radio een van mijn favoriete bands. R.E.M., It’s the end of the world as we know it.
Enthousiast viel ik in: And I feel fine.